Onderstaande vijf punten vormen samen de ruggengraat van het proces naar meer democratische groepskracht. Ze geven vorm en stevigheid. Bieden houvast en een denkframe.
- Bewoners ‘in the lead’
Bewoners hebben samen niet alleen veel te bieden aan gaven, vaardigheden en passies, maar kunnen van daaruit zelf, als buurtgenoten, ook veel bewerkstelligen. ABCD gaat over bewoners die zich bewust zijn van wat er in hun buurt aanwezig is en dit samen, als collectief, kunnen inzetten om verandering te bewerkstelligen. Om in hun eigen buurt voor elkaar te krijgen wat nodig is. Als een gemeenschap niet weet wat ze zelf kan en waarover ze beschikt, weet ze ook niet wat het nog extra nodig heeft van buitenaf. Bijvoorbeeld van professionele organisaties. Als bewoner, buurtmaker of -werker kun je helpende vragen stellen. Wat kan je, als groep bewoners, het beste zelf en samen doen? Wat lukt prima, maar met een beetje hulp? Waar is professionele ondersteuning bij nodig? En ook: waar moeten professionele organisaties mee stoppen, omdat je het als gemeenschap minstens net zo goed zelf kan? Of het liever zelf probeert. Zodat ze de gemeenschap niet in de weg staan. Vanuit de antwoorden op die vragen zet je als gemeenschap de beweging richting verandering in. Maar dan wel met het stuur zelf in handen, vanuit de democratische doe-kracht van de gemeenschap. Vanuit die positie voer je de regie over wat je als gemeenschap wel en niet zelf wilt en kunt doen. En wat je aan ondersteuning nodig hebt van buiten de buurt.
- Focus op relaties
ABCD gaat er vanuit dat ieder individu beschikt over unieke gaven, vaardigheden en passies. Als mensen elkaar tegemoet treden vanuit oprechte interesse en de wil en overtuiging om deze gaven, vaardigheden en passies bij elkaar te willen zien en ontdekken, versterkt dat niet alleen de gemeenschap, maar dan groeien en verdiepen relaties tussen de leden ervan. En van daaruit kan van alles ontstaan en van het een het ander komen. Bewoners komen in de benen omdat ze iets delen. Omdat ze zich samen zorgen over iets maken. Omdat ze een klik met iemand hebben. Of omdat buurtgenoten iets ook doen. Vanuit relaties kunnen duurzame processen ontstaan. Daarom zijn pauzes, de naborrel en de koffietafel belangrijker bij vergaderingen dan de bijeenkomsten zelf. Daar gebeurt het. Altijd eerst vanuit het contact, vervolgens pas op inhoud.
- Asset based
ABCD focust op ‘what’s strong, not what’s wrong’. Dat betekent niet dat er geen oog is voor uitdagingen waarvoor ieder mens dagelijks gesteld wordt. Of voor collectieve problemen in een buurt. ABCD is het proces waarbinnen mensen samen doelbewust hun gemeenschap versterken door alles wat de gemeenschap te bieden heeft te herkennen en benutten. De grote en kleine uitdagingen van het alledaagse leven treed je vanuit gemeenschapskracht tegemoet. Een community builder die werkt vanuit ABCD gelooft dat er in iedere buurt en in iedere gemeenschap van alles aanwezig is om die uitdagingen duurzaam het hoofd te kunnen bieden. Gaven, vaardigheden en passies van (groepen) bewoners, maar ook fysieke plekken in een buurt, de lokale economie met bedrijvigheid op ieder schaalniveau en alles wat er aan cultuur in een buurt is aan verhalen, geschiedenis, identiteit en waarden.
- Bouwen van binnenuit
Mensen ervaren samen het gevoel dat ze iets voor en met elkaar kunnen betekenen. Dat varieert van een dorp met sterke gemeenschapszin tot het niveau van een portiekflat. Deze verbinding tussen buurt- of straatgenoten, tussen dorpsgenoten en buren gaat niet over ‘dienstverlening’, maar over wat je van mens-tot-mens voor elkaar kunt doen en betekenen. En over wat je samen kunt bereiken. Daarbij is het belangrijk te onderkennen dat iedere buurt zijn eigen taal, cultuur, gebruiken, waarden en rituelen kent. Een gemeenschap kan niet zonder rituelen. Ze zijn de houvast in ons gemeenschapsleven; de blijmakers, de verwarmers, de moedgevers. De elastiekjes waarmee relaties en gemeenschappen bij elkaar worden gehouden, net als samen dingen doen. “If you know a community, you know one community.”
- Iedereen is welkom
Bij ABCD is iedereen welkom! Vanuit de overtuiging dat iedereen iets unieks heeft bij te dragen aan de gemeenschap. Mensen spelen verschillende rollen in buurten. Verbinders, community builders, informele leiders, ideeëndragers, gevers, meedoeners en passanten; samen maken ze de gemeenschap. De ene bewoner kan zijn rol niet spelen zonder de ander. Samen bepalen ze het zuurstofgehalte binnen een gemeenschap. Voor buurtmakers en -werkers is het belangrijk om te herkennen op welke verschillende manieren mensen en groepen kunnen deelnemen aan het leven in de buurt. Dat maakt een wezenlijk verschil voor zowel individuen als de gemeenschap als geheel. Het verrijkt levens en gemeenschappen. De metafoor van de lege stoel is hier mooi; bekijk, als er een lege stoel is, wie daar zou kunnen zitten.
(uit het boek Altijd Nieuw Gedoe! Buurtmakers vanuit Asset Based Community Development op weg naar nieuwe democratie, Eelco Visser, 2021)